Afar fátítt er að miðlunartillögum sé beitt og hefur það helst verið gert á opinberum vinnumarkaði. Þá eru lög nr. 80/1938 um stéttarfélög og vinnudeilur skýr hvað varðar formkröfur fyrir slíkri miðlunartillögu, þ. á m. um skyldur ríkissáttasemjara til samráðs við samningsaðila um slíka tillögu.
Í II. kafla laga nr. 80/1938 er að finna þær leiðir sem aðilum kjarasamnings eru heimilar í þeim tilgangi að vinna að framgangi krafna sinna í vinnudeilum. Í tilviki stéttarfélaga ber þar hæst verkfallsheimildin.
Það er stórt og alvarlegt inngrip í vinnudeilu af hálfu ríkissáttasemjara að leggja fram miðlunartillögu. Sérstaklega þegar horft er til þess að þátttaka í kosningu þarf að vera mjög mikil svo unnt sé að fella tillöguna. Lögum samkvæmt þarf 25% félagsfólks að synja miðlunartillögu. Þröskuldurinn er því mun hærri en þegar kosið er um kjarasamninga og verkfallsaðgerðir og getur komið upp sú staða að tillagan teldist samþykkt jafnvel þó meirihluti atkvæða félli gegn henni. Kröfurnar sem lögin setja þýða í raun, með hliðsjón af framangreindu, að ríkissáttasemjari er að ákveða efni kjarasamnings í stað samningsaðila.
Miðlunartillaga er neyðarúrræði ríkissáttasemjara sem verður að beita af mikilli varfærni og á viðeigandi tímapunkti. Að leggja til miðlunartillögu áður en niðurstaða kosningar um verkfallsaðgerðir liggur fyrir leiðir óhjákvæmilega til þess að verkfallsvopnið er slegið úr höndum stéttarfélaga sem hafa fullan rétt á að beita því. Að gera að engu verkfallsvopn stéttarfélags er alvarleg aðgerð og stórt ríkisinngrip. Þegar miðlunartillögu er beitt hefur það ekki aðeins áhrif á það stéttarfélag sem um ræðir heldur öll önnur stéttarfélög í landinu og getur skapað hættulegt fordæmi. Miðað við aðstæður og þær upplýsingar sem liggja fyrir nú gerum við alvarlegar athugasemdir við þá ákvörðun ríkissáttasemjara að leggja fram miðlunartillögu á þessum tímapunkti.
BHM, BSRB og KÍ gera þá sjálfsögðu kröfu að sjálfstæður samningsréttur stéttarfélaga sé virtur. Aldrei má ganga út frá því að kjarasamningur eins stéttarfélags bindi hendur annarra stéttarfélaga eða vegi að sjálfstæði þeirra. Hlutleysi og lagalegar forsendur þurfa að vera hafnar yfir allan vafa þegar ríkissáttasemjari ákveður að hlutast til um með beinum hætti í vinnudeilur.
Kjölfesta - mars 2024
Fjallað er um starfsemi félagsins á liðnu ári ásamt því sem rætt er við félagsfólk í fjölbreyttum störfum.
